قلعه فلک الافلاک خرم آباد به عنوان یکی از آثار تاریخی متعدد برجای مانده از ایران باستان که در معرض تخریب قرار دارد، از اهمیت بسیاری برخوردار است. بنابرین در این مطلب از فروشگاه معماری دیسامگ، به ارائه پاورپوینت مرمت قلعه فلک الافلاک خرم آباد به همراه پلان در قالب ۱۵۰ اسلاید می‌پردازیم.
موقعیت:
خرم آباد بزرگترین شهر لرنشین، بیست و سومین شهر پرجمعیت ایران و مرکز استان لرستان است. این شهر که در ارتفاع ۱۱۴۷۸ متری از سطح دریا قرار دارد، در فاصله ۴۹۰ کیلومتری تهران و در مسیر تهران-جنوب واقع شده است. آثار تاریخی بر جای مانده در خرم آباد نظیر قلعه فلک‌الافلاک یا دژشاپورخواست که از متعلق به دوره ساسانیان است و به نوعی نماد این شهر به شمار می‌رود، نشان از اهمیت بسیار این شهر در دوره ساسانیان دارد.
شهر خرم‌آباد یکی از پایتخت‌های هزاراسپیان و آل حسنویه بوده است و قلعه فلک الافلاک در مرکز این شهر و بر بلندای تپه‌ای باستانی قرار دارد. رودخانه خرم آباد که از سمت شرقی و جنوب غربی تپه فلک الافلاک عبور می‌کند، به گونه‌ای یک حصار طبیعی را برای محافظت از این قلعه ایجاد نموده است. همچنین، این سازه باشکوه از غرب به خیابان دوازده برجی و از شمال به خیابان فلک الافلاک محدود می‌گردد.
تاریخچه قلعه فلک الافلاک:
پیشینه ساخت قلعه فلک الافلاک که به نام‌های شاپورخواست یا قلعه دوازده برجی نیز شهرت دارد، به دوره ساسانیان بازمی‌گردد. با این حال برخی منابع، ساخت آن را به زمان شجاع الدین خورشید، سر سلسله اتابکان لر در قرن چهارم هجری، نسبت می‌دهند. ساسانیان شهری با نام شاپورخواست را در حدود منطقه کنونی خرم آباد بنا نهادند که بعدها ویران شد و در حدود سده هفتم هجری، خرم آباد فعلی به جای آن بنا گردید. گمان می‌رود که قلعه فلک‌الافلاک همان دژ شاپورخواست باشد که در دوره ساسانی کاربرد حکومتی و نظامی داشته و از قرن ششم هجری، پس از ساخته شدن شهر جدید خرم آباد، این قلعه نیز به نام قلعه خرم آباد شهرت یافت و احتمالاً نام فلک الافلاک در دوره قاجار بر آن گذاشته شد.
از آنجا که این بنا هزار و هشتصد سال پیش ساخته شده است، نام‌های زیادی بر آن گذارده‌اند که من جمله آنها می‌توان به قلعه شاپورخواست، قلعه صبرخواست، دزباز، قلعه خرم آباد و نهایتا قلعه فلک الافلاک اشاره نمود که به معنای فلک نهم یا سپهر سپهران است. قلعه فلک الافلک در قرن چهارم هجری و در زمان حکومت خاندان بدر به عنوان خزانه حکومتی و از زمان اتابکان و صفویان تا دوره قاجار به عنوان مقر حکومتی مورد استفاده قرار می‌گرفت. در دوره پهلوی اول و دوم نیز، این قلعه به‌عنوان زندان و پادگان سیاسی به کار گرفته شد و پس از آن در سال ۱۳۴۷ خورشیدی به موزه تبدیل گردید. گفته می‌شود که در گذشته‌های دور، از چاه آب کنار این بنا برای تامین آب مورد نیاز ساکنین دژ استفاده می‌شده است.
معماری قلعه فلک الافلاک:
قلعه فلک الافلاک بر روی صخره‌ای با محیط تقریبی ۹۰۰ متر قرار گرفته و درگذشته، دور تا دور آن را دیواری دولایه فراگرفته بود. در میانه این دیوار کاخی بنا شده است و استخر بزرگی را در مجاورت خود دارد که در گذشته آب خود را از چشمه می‌گرفت. این قلعه دارای ۸ برج با محیط کلی ۶۰/۲۲۸ متر نیز هست که بلندترین دیوارشان تا سطح تپه ۵/۲۲ متر ارتفاع دارد. وسعت تقریبی بنا ۵۳۰۰ متر مربع است و چیزی در حدود ۳۰۰ جان پناه دارد. همچنین این کاخ از وجود دو صحن، ۱۲۴ اتاق و ۱۱ کفش‌کن در بین اتاق‌ها بهره می‌برد. پایه‌های قلعه فلک الافلاک، تقریبا ۳۰۰ تا ۴۰۰ متر و ارتفاع کل ساختار به همراه تپه، چهل متر بالاتر از محیط اطرفش است. ورودی قلعه فلک الافلاک در جبهه شمالی و در برج جنوب غربی به عرض ۱۰ متر و ۲۰ سانتیمتر و ارتفاع سه متر ساخته شده است. این قلعه تاریخی از پلانی به شکل هشت ضلعی نامنظم بهره می‌برد که کاربردی جز افزایش ابهت آن ندارد.
فضای درونی قلعه از ۴ سالن بسیار بزرگ و اتاق‌های اطراف آنها و راه‌روهای مجاور تشکیل شده است. اتاق‌ها توسط دو اندرونی احاطه شده‌اند. زمانی که قلعه ساخته شد، از وجود ۱۲ برج بهره می‌برد. اما هم‌اکنون تنها ۸ برج برجای خود باقی مانده‌اند. مواد به کار رفته در ساخت این قلعه، آجر خشت خام، آجر خشت پخته، سنگ، چوب و ملات می‌باشد. به نظر می‌رسد که در ساخت این سازه از یک سیستم نمگیری استفاده شده است که یکی از شگفتی‌های جهان باستان به شمار می‌رود. پیش از این نیز معماران تصور می‌کردند که این کانال‌های نمگیر، کل قسمت‌های زیرین قلمرو را پوشش داده‌اند. در حقیقت، با توجه به آب و هوای متغیر این منطقه و وجود آب‌های زیرزمینی، مهندسین ساسانی این بنا را به یک سیستم نمگیر مجهز نمودند. از آنجا که در ساخت این قلعه از سنگ و چوب استفاده شده است و این مواد نیز نسبت به رطوبت، حساس و نفوذپذیرند، این بنا در بلندترین نقطه خرم آباد ساخته شد تا پایه‌های آن از نفوذ رطوبت محفوظ بمانند.
بر اساس مدارک تصویری، تا حدود یکصد سال پیش بارویی دوازده برجی در پیرامون بنای فعلی وجود داشته که اکنون برخی آثار این برج در محوطه شمال غربی قلعه ، قابل مشاهده است .این قلعه دارای دو حیاط است که حیاط اول در جهت شمالی جنوبی ساخته شده و در پیرامون آن ۴ برج قرار دارند که دو برج در جهت شمال و شمال غربی و دو برج دیگر در جهت جنوب و جنوب غربی ساخته شده‌اند. حیاط دوم نیز در جهت شرقی غربی طراحی شده و همانند حیاط اول از چهار برج تشکیل شده است. در چهار جهت این حیاط تالارهای بزرگی قرار دارد که به یکدیگر راه داشته و اکنون به موزه، تغییر کاربری یافته‌اند. از نکات قابل تامل در معماری بنا، وجود گریزگاه مخفی در ضلع جنوبی و فضاهای زیر زمینی در ضلع شمال و شرق آن می‌باشد. گویا در گذشته یک حمام قدیمی نیز در ضلع شمالی حیاط اول و در نزدیکی چاه قلعه قرار داشته. این حمام تا اواخر دوره قاجار قابل استفاده بوده و اکنون آثاری از آن مانند تنبوشه‌های سفالی، نقش‌های آهک بری و کانال‌های زیر زمینی قابل مشاهده است.
پاورپوینت مرمت قلعه فلک الافلاک خرم آباد:
- پیشگفتار
- موقعیت
- خرم آباد
- عوامل موثر در شکل گیری شهر خرم آباد
- قلعه فلک الافلاک در زمان والیان لرستان
- نامگذاری قلعه فلک الافلاک
- وضعیت دژ شاپور خواست
- مصالح استفاده شده در ساخت قلعه
- خندق
- حصار ،برج ،بارو و دروازه
- برج دیده بانی
- تخریب عمارت قلعه
- توصیف قلعه هشت برجی
- برج‌ها و بارو‌ها
- ورودی قلعه
- صحن اول
- چاه قلعه
- حمام ، آب انبار، دهلیز‌های دفع آب‌های سطحی و زائد
- آب انبار
- کانال‌های زیر زمینی
- صحن دوم
- قسمت شرقی بنا
- بخش شمالی صحن دوم
- بخش جنوبی صحن دوم
- ویژگی‌های معماری بنای قلعه
- استفاده از کلاف بندی چوبی
- شیوه معماری بنا
- پرسپکتیو بنا
- پلان بنا
- برش بنا
- عکس قدیمی خرم آباد
- قلعه فلک الافلاک
- برج معروف به برج سلجوقی
- دژ شاپور خواست در زمان حکام حسنویه
- هندسه قلعه فلک الافلاک
- طاق قلعه فلک الفلاک
- تزئینات
- برج جنوب غربی
- حیاط اول قلعه
- درب ورودی
- پنجره‌ها
- راه دسترسی به قلعه
- پرسپکتیو
- پلان
- نما
- مقطع طولی و عرضی
پاورپوینت مرمت قلعه فلک الافلاک خرم آباد، برای نخستین بار و به طور اختصاصی، توسط فروشگاه معماری دیسامگ و در قالب ۱۵۰ اسلاید به همراه پلان قلعه فلک الافلاک تهیه و تدوین شده است و هم اکنون در اختیار شما عزیزان قرار دارد. شما با خرید و دانلود فوری پاورپوینت مرمت قلعه فلک الافلاک، یکی از بهترین منابعی جهت مطالعه مرمت قلعه فلک الافلاک را در دست خواهید داشت که می‌تواند به عنوان یک پروژه دانشجویی فوق‌العاده نیز مورد استفاده قرار بگیرد.
دیدگاهتان را بنویسید