چندی پیش اخباری پیرامون شروع مرمت گنبد سلطانیه زنجان که پیشینه ساخت آن به دوره ایلخانی باز می‌گردد و به دستور اُلجایتو، ایلخان مغول و ملقب به سلطان محمد خدابنده ساخته شده است، منتشر شد. بنابرین در این مطلب از فروشگاه معماری دیسامگ، به ارائه پاورپوینت مرمت گنبد سلطانیه زنجان در قالب ۶۸ اسلاید می‌پردازیم.
موقعیت:
زَنجانْ یا زنگان، مرکز استان و شهرستان زنجان، واقع در شمال‌غرب ایران است و یکی از بزرگترین شهرهای این خطه به شمار می‌آید. نام کنونی این شهر معرب واژه زنگان است و همچنان از سوی مردم محلی با همین نام خوانده می‌شود. زنجان از شمال به شهرستان طارم، خلخال و میانه و از مشرق به سلطانیه و طارم و از جنوب به خدابنده و ایجرود و از غرب به شهرستان ماه‌نشان محدود می‌گردد.
شهر سلطانیه یکی از شهرهای استان زنجان است که در ۴۳ کیلومتری این شهر قرار دارد و یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی این استان، گنبد سلطانیه و مقبره اُلجایتو، را میزبانی می‌کند. قدمت شهر سلطانیه که از اوایل دوره ایلخانی با این نام شناخته می‌شود ، به سده‌ها پیش از دوران حکومت مغولان باز می‌گردد؛ چراکه بر طبق اسناد تاریخی به دست آمده، این شهر قدمتی بیش از ۷۰۰۰ سال دارد و پیش‌تر با نام اریباد از آن یاد می‌شد.
تاریخچه گنبد سلطانیه زنجان:
شهر سلطانیه که امروزه آرامگاه سلطان محمد خدابنده را میزبانی می‌کند و به دنبال گرویدن وی به مذهب تشیع ساخته شده است. گنبد مشهور سلطانیه که در مسیر تهران- زنجان قرار دارد و از دور به رنگ نیلگونی در پهنه دشت فراخ سلطانیه میدرخشد، گنبدی عظیم و دو پوسته است که ساخت آن در سال ۷۰۴ قمری به دستور اولجایتو و تحت نظارت خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی آغاز گردید و سرانجام در سال ۷۱۲ قمری پایان یافت.
گنبد سلطانیه که من جمله بی‌نظیرترین گنبدهای دو پوسته جهان به شمار می‌رود، مورد توجه بسیاری از باستان‌شناسان غربی قرار دارد و در بسیاری از متون تاریخی و سفرنامه‌های نیز اشاره‌های بسیاری به آن شده است. الگوبرداری از گنبد سلطانیه در ساخت بزرگ فلورانس ایتالیا در کنار ثبت گنبد سلطانیه زنجان در فهرست میراث جهانی یونسکو در سال ۱۳۸۴ خورشیدی نیز نکته دیگری است که از جایگاه بالای این اثر تاریخی خبر می‌دهد.
من باب پاسخ به سوال “گنبد سلطانیه به چه علتی ساخته شد؟” لازم به ذکر است که بنا به روایت برخی مورخان، سلطان محمد خدابنده، گنبد سلطانیه را در ابتدا به منظور انتقال پیکر اهل بیت پیامبر بنا نهاد و به دنبال آن اقدام به انتقال مقبره امام علی (ع) از نجف به این شهر نمود. لکن دیری نپایید که علمای مذهب تشیع وی را از این امر منصرف نمودند و لذا گنبد سلطانیه به آرامگاه ابدی شخض محمد خدابنده بدل گردید. برخی روایات تاریخی نیز از الگوبرداری گنبد سلطانیه از آرامگاه غازان خان که خود از مقبره سلطان سنجر الهام گرفته شده است، خبر می‌دهند.
معماری گنبد سلطانیه زنجان:
بدنه خشتی گنبدسلطانیه زنجان، تاجی از جنس کاشی‌های فیروزه‌ای و لاجوردی بر سر دارد که به شیوه معرق‌کاری اصیل ایرانی تزیین شده‌اند و همچون جامه‌ای فیروزه‌ای بر تن آن خودنمایی می‌کنند. این مسجد از سازه منحصر به فردی بهره می‌برد که توانسته است آن را از جنبه معماری و طراحی فضای داخلی در جهان مطرح کرده است. به طوری که می‌توان اهمیت آن از منظر معماری اسلامی را هم تراز مقبره برونلسکی برای معماری کلاسیک غرب به شمار آورد.
گنبد سلطانیه زنجان یک سازه هشت ضلعی متشکل از ۸ ایوان و ۸ مناره است که می‌توان آن را الهام گرفته از هشت در بهشت یا ابواب البر دانست. همین امر سبب شده است که طبقات دوم و سوم گنبد سلطانیه زنجان، برخلاف طبقات همکف و اول که از پلانی مستطیلی بهره می‌بردند، دارای پلانی باشند ۸ ضلعی که در زیر گنبدی به ارتفاع ۴۸/۵ متر و قطر دهانه ۲۵/۵ متر قرار دارد. این گنبد که توسط ۸ مناره احاطه شده است، از کاشی‌کاری‌های زیبا و گچبری‌های هنرمندانه‌ای در نمای داخلی خود بهره می‌برد که جلوه‌ای فوق‌العاده‌ای را برای آن به ارمغان می‌آورند.
گنبد سلطانیه زنجان، در قسمت فوقانی خود از سالن‌ها و اتاق‌هایی به منظور اقامت متولیان و نیز برگزاری برخی جلسات مذهبی بهره می‌برد که منقش به آیاتی از قرآن و اسماء الهی در بسیاری از بخش‌های خود هستند. طبقه فوقانی گنبد سلطانیه، جدا از دهلیزهای داخلی گنبد سلطانیه، بالکن‌های هشتگانه‌ای دارد که از ایوان‌هایی رو به بیرون تشکیل شده‌اند و کاشی‌کاری، مقرنس، تسمه‌کشی، گچ‌کاری و تلفیق‌هایی از آجر و کاشی به همراه کتیبه‌های متعددی در آن به چشم می‌خورد. گنبد سلطانیه زنجان که پس از گنبد سانتا ماریا و مسجد ایا صوفیه، بزرگترین گنبد جهان به شمار می‌آید، لقب بزرگترین گنبد تاریخی ایران و همچنین بزرگترین گنبد خشتی جهان را نیز نیز یدک می‌کشد.
گنبد سلطانیه زنجان از سه قسمت ورودی اصلی، آرامگاه سلطان محمد خدابنده (تربت‌خانه) و سرداب تشکیل شده است. با این حال اهمیت آرامگاه گنبد سلطانیه را می‌توان همتراز با گنبد خشتی آن دانست؛ زیرا طراحی این آرامگاه که تلفیقی هنرمندانه از معماری ایرانی دوره اسلامی شیوه معماری آذری به شمار می‌رود، تفاوت بسیاری با معماری رایج دوره سلجوقی دارد و لذا نقطه عطفی در معماری این دوره به شمار می‌رود. علاوه بر این، بستر متشکل از لایه‌های فشرده شن و ماسه گنبد سلطانیه زنجان که به نظر می‌رسد حاصل ایده معماران خبره آن بوده است، در نوع خود یکی از اولین‌ها محسوب می‌شود و به گفته کارشناسان چنان مقاومت خوبی را برای آن به ارمغان آورده است که نشست این بنای ۱۶۰۰ تنی در طول ۷۰۰ سال؛ تنها چیزی حدود ۸ سانتی‌متر تخمین زده می‌شود.
عناوین اصلی و سرفصل‌های پاورپوینت مرمت گنبد سلطانیه زنجان:
- پیشینه شهر سلطانیه زنجان
- شهر سلطانیه در دوره صفویه
- شهر سلطانیه در دوره قاجار
- تاریخچه گنبد سلطانیه زنجان
- گنبد سلطانیه به چه علتی ساخته شد؟
- اطلاعات فنی گنبد سلطانیه زنجان
- برش و پلان گنبد سلطانیه زنجان
- ایستایی و پایداری
- ساعت آفتابی
- معماری گنبد سلطانیه
- فضاها و ترکیب آنها
- سرداب
- فنداسیون
- مناره‌ها
- پلکان‌ها
- ایوان‌ها
- تزیینات
- نقوش اسلیمی
- آجرکاری
- آجرهای قالبی
- کاشی‌کاری
- منبت‌کاری
- طرح‌های هندسی
- مقرنس
- نقاشی رنگی
- سابقه تاریخی احداث گنبد به استناد کتیبه‌ها
- کتیبه‌های ایوان‌های داخلی گنبد سلطانیه
- ایوان جنوبی
- ایوان جنوب شرقی
- ایوان شرقی
- ایوان شمال شرقی
- ایوان شمال غربی
- ارگ سلطانیه
- طرح حفاظت
- مرمت موضعی
پاورپوینت مرمت گنبد سلطانیه زنجان به همراه پلان برای نخستین بار و به طور اختصاصی، توسط فروشگاه معماری دیسامگ و در قالب ۶۸ اسلاید تهیه و تدوین شده است و هم اکنون در اختیار شما عزیزان قرار دارد. شما با خرید و دانلود فوری پاورپوینت مرمت بنای تاریخی پیش‌رو، یکی از بهترین منابعی جهت بررسی مرمت گنبد سلطانیه زنجان را در دست خواهید داشت که می‌تواند به عنوان یک الگو و کلیشه جهت تدوین پاورپوینت مرمت ابنیه تاریخی دیگر نیز مورد استفاده قرار بگیرد.
دیدگاهتان را بنویسید